Ekonomik yaptırımlar, ABD hükümeti için güçlü bir dış politika aracı işlevi görüyor. Ama bu nihayetinde ABD'ye geri tepebilir mi?
Son birkaç yılda, birçok ülke ABD dolarına bağımlılığı sınırlamak için ortak bir çaba sarf etti. Rusya'ya karşı yürütülen ekonomik savaş bunun nedenini tam olarak ortaya koyuyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Ukrayna'da ayrılıkçı iki cumhuriyeti tanımasının ve bu bölgelere asker göndereceğini açıklamasının ardından ABD, Rusya'ya bir dizi ekonomik yaptırım uyguladı. Başkan Biden, Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından ek yaptırımlar açıkladı.
Peter Schiff kısa süre önce ABD'nin Rusya'ya yönelik yaptırımlarının kısa vadede ABD ekonomisine nasıl zarar verebileceğini ve daha da fazla enflasyona neden olabileceğini açıkladı. Ancak doları bir savaş aracı olarak kullanmanın olası uzun vadeli sonuçları da var. Küresel olarak dolarsızlaşmayı hızlandırabilir ve hatta doların dünyanın rezerv para birimi olma rolünü tehdit edebilir.
ABD küresel bir süper güçtür ve agresif bir dış politika yürütür. Ancak ABD, yalnızca devasa ordusu aracılığıyla dünya çapında güç yansıtmıyor. Aynı zamanda ekonomik hakimiyetini ve küresel rezerv para birimini ihraç etme ayrıcalığını bir dış politika aracı olarak kullanarak ABD dolarını silahlandırıyor.
ABD hükümeti "ittifaklara" milyarlarca dolarlık dış yardım yağdırıyor. Öte yandan, “düşmanlar” kendilerini ABD'nin doları kullanarak etkin bir şekilde kontrol ettiği küresel finansal sistem olan SWIFT'in dışında kalmış bulabilirler.
Konu ekonomik savaş olduğunda nükleer seçenek budur.
Başlangıçta ABD, Rusya'yı SWIFT'in dışında tutmayacağını söyledi, ancak birkaç gün sonra ABD, AB, Birleşik Krallık ve Kanada, “seçilen” Rus bankalarının küresel ödeme sisteminden ayrılacağını söyleyen ortak bir bildiri yayınladı: "Bu, bu bankaların uluslararası finansal sistemden kopmasını ve küresel olarak faaliyet gösterme yeteneklerine zarar vermesini sağlayacaktır."
Bunu bir taktik nükleer saldırı olarak düşünün.
SWIFT, Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication'ın kısaltmasıdır. Sistem, finansal kurumların güvenli, standart bir ortamda finansal işlemler hakkında bilgi göndermesini ve almasını sağlar. Dolar dünya rezerv para birimi olarak hizmet ettiğinden, SWIFT uluslararası dolar sistemini kolaylaştırır.
SWIFT ve dolar hakimiyeti, ABD'ye diğer ülkeler üzerinde büyük bir kaldıraç sağlıyor.
ABD, sistemi daha önce bir sopa olarak kullanmıştı. 2014 ve 2015'te Obama yönetimi, iki ülke arasındaki ilişkiler bozulduğu için birkaç Rus bankasını SWIFT'den engelledi. Trump yönetiminde ABD, Kuzey Kore'ye yönelik BM yaptırımlarına uymaması halinde Çin'i dolar sisteminin dışında tutmakla tehdit etti. Hazine Bakanı Steven Mnuchin, CNBC'de yayınlanan bir konferans sırasında bu ekonomik nükleer seçeneğiyle tehdit etti.
Çin bu yaptırımlara uymazsa, onlara ek yaptırımlar uygulayacağız, ABD ve uluslararası dolar sistemine erişmelerini engelleyeceğiz ve bu oldukça önemli.
Bir ülkeyi tamamen SWIFT'in dışına çıkarmak, onu ekonomik olarak dünyadan etkin bir şekilde keser. Ancak diğer ekonomilerde dalgalanan sonuçlar da olacaktır. Örneğin, Rus parlamentosunun bir üyesi, ülkesini tamamen SWIFT'in dışında tutmanın Avrupa'ya mal akışını durduracağı konusunda uyardı.
Rusya SWIFT'den ayrılırsa, o zaman [yabancı] para birimi almayacağız ancak alıcılar, ilk etapta Avrupa ülkeleri petrol, gaz, metaller ve diğer önemli bileşenler gibi önemli mallarımızı alamayacaktır.
Amerika'nın yaptırımları bir dış politika aracı olarak kullanma geçmişi göz önüne alındığında, Rusya bu hamleye hazırlıksız değildi. Hatta kendilerini kolaylıkla hedef tahtasına oturtabileceklerini bilen birçok ülke, dolara olan bağımlılığını sınırlamak için adımlar attı, hatta alternatif ödeme sistemleri kurmaya bile çalışıyorlar. Buna Rusya, Çin ve İran da dahil.
Rusya, birkaç yıl önce dahili kullanım için kendi ödeme sistemini geliştirdi. Rusya Merkez Bankası'na göre, Eylül 2018 itibariyle 416 Rus şirketi ve devlet kuruluşu System for Transfer of Financial Messages'e (SPFS) katıldı.
Artan sayıda merkez bankası da varlıklarını dolar karşısında çeşitlendirmenin bir yolu olarak altın satın alıyor.
Satın alma programını COVID pandemisinin başlangıcında sonlandırmadan önce, Rusya en büyük merkez bankası altın alıcısıydı. Rusya Merkez Bankası, Haziran 2019 ile Haziran 2020 arasında 4,3 milyar dolar değerinde sarı metal satın aldı. Ve Ruslar bundan çok önce altın alıyorlardı. Rusya Merkez Bankası, Mart 2015'ten itibaren her ay altın satın aldı. Bloomberg'e göre, “Rusya, son beş yılda bir savaşa para toplamak için 40 milyar dolardan fazla harcadı ve onu dünyanın en büyük alıcısı haline getirdi.”
Bu arada, Rus merkez bankası agresif bir şekilde kendisini ABD Hazinelerinden elden çıkarıyordu. Rusya, yalnızca Nisan 2018'de ABD borcunun yaklaşık yarısını satarak, ABD Hazinelerindeki 96,1 milyar doların 47,4 milyar dolarını terk etti.
ABD'nin ekonomik gücünü kötüye kullanması konusunda endişelenenler sadece Amerika'nın “düşmanları” değil. İttifakları da olması gerektiği gibi temkinli.
Donald Trump, ABD'yi İran nükleer anlaşmasından çektikten sonra, AB, ABD'nin ekonomik yaptırımlarını atlatmak ve İran ile ticareti kolaylaştırmak için özel bir ödeme kanalı oluşturduğunu duyurdu. AB dış politika sorumlusu Federica Mogherini, duyuruyu İngiltere, Fransa, Almanya, Rusya, Çin ve İran dışişleri bakanlarıyla yaptığı görüşme sonrasında yaptı. Yeni ödeme kanalının şirketlerin İran ile petrol ve diğer iş anlaşmalarını korumalarına izin vereceğini söyledi.
Bu, ABD için bir riskin altını çiziyor. Ekonomik yaptırım politikalarının da uzun vadeli sonuçları olabilir ve sonunda doları dünya rezerv para birimi olarak baltalayabilir.
Peter Schiff, diğer ülkelerin ABD'nin Rusya-Ukrayna savaşı sırasında küresel rezerv para biriminin ihraççısı olarak gücünü nasıl ele aldığını izlediği konusunda uyardı.
Çin, Rusya'nın Amerika'nın istemediği bir şey yaptığında olanlara bakıyorlar. Yaptırıma uğruyorlar. Ya Amerika'nın istemediği bir şeyi biz yaparsak? Yaptırıma tutuluruz. Doları elimizden alırlar. O halde doların altından kendi başımıza çıkalım. Her an aleyhimize dönebilecek bu silahı ABD'nin eline bırakmayalım.
Bu, Birleşik Devletler için önemli bir sorun yaratabilir. Dolar rezerv para birimi olmaya devam ediyor çünkü Çin gibi ülkeler rezerv varlık olarak dolar depoluyor. Bu da doların değerini destekliyor.
Bu, dünyanın çoğunu ABD'ye kendilerine karşı kötüye kullanılabilecek bir güç emanet ettiklerini kabul etmeye korkutuyor. Ve bence bu tür bir durum, doların rezerv para birimi statüsünün sonunu hızlandıracak.
Yeterli ülke doları terk ederse, ABD para biriminin değeri çökecek ve burada ekonomik kaos yaratacaktır. Dünya ekonomisinin de-dolarizasyonu muhtemelen ABD'de bir para krizini devam ettirecektir. Pratik olarak konuşursak, muhtemelen hiperenflasyona yol açacaktır.
Bu arada, ABD hükümeti, ekonomik ağırlığını fazla savurgan bir şekilde etrafa dağıtma konusunda dikkatli olmalıdır. Ekonomik nükleer seçeneği olan tek ülke sadece kendisi değildir. Çin, ABD borcunun en büyük yabancı sahibi konumunda. Çinliler önemli miktarda ABD Hazine tahvili çıkaracak olsaydı, tahvil piyasasını çökertecek ve ABD'nin devasa borcunu finanse etmesini imkansız hale getirecekti.
Amerika'nın ilan edilmemiş savaşları trilyonlarca dolara mal oldu. Ve ekonomik yaptırımlar bir savaş eylemidir.
Çoğu insan ekonomik yaptırımları askeri güce kabul edilebilir bir alternatif olarak görüyor. Ancak ekonomik savaşın da bir bedeli var. Zarar gören genellikle yaptırım uygulanan hükümet değildir. Kıtlık ve artan fiyatlar ile baş etmesi gereken, o ülkede yaşayan masum insanlardır.
James Madison'ın dediği gibi, "Kamusal özgürlük savaşının tüm düşmanları arasında belki de en çok korkulacak olanıdır, çünkü o, her birinin tohumunu içerir ve geliştirir."
İster askeri ister ekonomik olsun, savaşın her zaman yüksek bir bedeli vardır.
Yazar - Mike Maharrey
Çevirmen - xxx
Bu yazı mises.org sitesinin ''How Economic Sanctions against Russia Could Backfire'' adlı yazının çevirisidir.
Bu makale ilk olarak Schiffgold'da yayınlandı.