Sohrab Ahmari'nin yeni kitabı The Unbroken Thread: Discovering the Wisdom of Tradition in An Age of Chaos o kadar hayal kırıklığı yaratıyor ki nereden başlayacağımı bilmiyorum. Bu sert bir hakaret gibi görünebilir, ancak gerçekte bu bir itiraftır. Bu kitabı incelemeye yönelik önceki girişimlerim, saatlerce süren hüsranla ve taslakların atılmasıyla sonuçlandı. Bu tür bir hayal kırıklığı, kısmen Ahmari'nin genel amacına duyduğum sempatiden ve onun görüşlerini daha önce eleştirmeme rağmen işini hakkını verme arzusundan kaynaklanıyor. Ahmari'nin kitabı, en temel düzeyde, on iki ciddi yaşam sorusu sormayı ve bizi geçmişe bağlayan "kesilmemiş ipliği" göstermek için tarihten on iki figürün örneklerini alarak cevaplamayı amaçlamaktadır. Ben de geleneğin sadık bir savunucusu olarak, bu temel hedef bana çekici geliyor ve farklılıklarımıza rağmen ortak bir zemin geliştirebileceğimizi ummuştum.
Ne yazık ki, olmayacaktı. Ahmari'nin kitabının bir değeri olsa da, korkarım ki potansiyelinin çok gerisinde kalıyor ve tarihten yararlanarak yaptığı davadan radikal sıçramalar olan sonuçlara dayanamaması nedeniyle engelleniyor.
Başlangıç olarak, Ahmari, okuyucuyu, o anın kültürel zeitgeist'i göz önüne alındığında, muhtemelen yapabileceğinden daha derin bir düzeyde birçok şey hakkında düşünmeye teşvik ederek bir hizmette bulunuyor. C.S. Lewis, St. Augustine veya Thomas Aquinas'ın ortaya çıkması şaşırtıcı değil ve radikal feminist Andrea Dworkin'in "Seks Özel Bir Konu mu?" Ahmari'nin sorduğu her soru düşünülmeye değerdir ve yararlandığı düşünürlerin çoğu daha fazla çalışmaya değerdir.
Ahmari, deneklerinin hikayelerini aktarmada ve okuyucuyu Tanrı'nın doğasını veya ailemize nasıl davranmamız gerektiğini, hatta ölümün iyi yönlerini düşünmeye sevk etme konusunda mükemmel bir iş çıkarıyor. Ancak, çok yetersiz kaldığı yer, bu hikayeleri bugün dünyaya uygulamasıdır. Çoğu zaman Ahmari'nin analizi, üniversite birinci sınıf öğrencilerinin esrarengiz bir şekilde oturup "bir şeyler yapılmalı!" diye yakınmalarının sofistike bir versiyonundan biraz daha fazlasıdır. Bu başarısızlık, ne yazık ki, Ahmari'nin şikayet etmekten biraz daha fazlasını yapma eğilimi (David French'e karşı bir tartışmada sergilediği kasvetli performansından sonra geniş çapta alay konusu olduğu) söz konusu olduğunda, tabii ki eşit kalıyor.
Çoğu bölümün sonunda Ahmari basitçe “liberalizme” ve desteklemek için çok az şey yaptığı kapsamlı iddialara karşı koyamıyor, ancak bunlar kendi başlarına çok sayıda analizi hak ediyorlar. İyi bilindiği gibi, genellikle en müstehcen polemiklerinden kaçınır, ancak tonlu söylemi, açıkça bir gündemi olduğu ve iyi desteklenmediği gerçeğini gizlemek için fazla bir şey yapmaz.
“Tanrı Neden Bir Gün İzin Almanızı İstiyor?” örneğini ele alalım. Bu durumda, özellikle çağdaş yaşamın koşuşturmacasının ortasında, gerçek bir dinlenme gününün önemini göstermek için Holokost'tan kurtulan Haham Abraham Joshua Herschel'den yararlanır. Ve hak ettiği yerde kredi vermek için Ahmari, Herschel'in hikayesini aktarma konusunda iyi bir iş çıkarıyor.
Bununla birlikte, on sayfadan fazla bir günlük dinlenme vakasını ortaya koyan Ahmari, hiçbir analiz yapılmayan bir dizi konuyu tıkamak için bir sayfadan daha azını kullanıyor. Kültürümüz neden bir günlük dinlenme konusunda bu kadar kötüye gitti? Serbest piyasalar! Pazar günleri ticareti yasaklayan mavi yasaların olmaması, "astronomik boşanma oranlarına, son derece düşük aile kurma oranlarına, yabancılaşma ve uyuşturucu bağımlılığına ve sıkıntılı hayatlara" sahip olmamızın nedenidir. Birbirine bağlı sebep-sonuç ilişkileriyle dolu karmaşık bir konunun kesinlikle ne olduğunu, en ufak bir dikizlemeyle daha fazla keşfetmeyi ilan ediyor.
Ancak Ahmari'yi First Things'deki (David Fransızcılığına Karşı) adlı meşhur makalesinden bu yana takip eden herhangi bir okuyucu, onun nüans eksikliğine şaşırmayacaktır. American Conservative'de mavi yasaların Amerikan kiliselerindeki sıraları bir daha doldurmayacağını savunan bir makale yazdığımda, Ahmari'nin çürütmesi temelde beni Amerikalı işçilere köylüler gibi davranmakla suçlamak oldu.
En büyük üç dinin haftada üç farklı kutsal güne sahip olduğu çoğulcu bir ülkede mavi yasalar nasıl uygulanır? Ahmari bize söylemeye tenezzül etmiyor, sadece “maksimum piyasa özgürlüğünün” kötülüklerinden şikayet ediyor.
Daha teknik bir eleştiri, "Tanrı'nın Politikaya İhtiyacı Var mı?" diye soran altıncı soruya yöneltilebilir. Ahmari'nin St. Augustine'nin hayatına ilişkin analizi ve onun iki şehir (göksel ve dünyevi veya Tanrı'nın şehri ve insan şehri) hakkındaki doktrini, benim yanlış olduğunu düşündüğüm bir çerçeveye oturtulmanın ötesinde, yapılacak çok şey bırakıyor. En büyük hatalardan biri, Ahmari'nin iki şehrin doğasını birbirine karıştırması ve gerçek fiziksel şehirlerin veya Roma gibi siyasi oluşumların “dünyevi şehir” olarak kabul edilebileceğini düşünmesidir. Bu yanlış bir yaklaşımdır. Siyaset teorisyeni James L. Wiser'ın Politik Felsefe: A History of the Search for Order adlı kitabında belirttiği gibi, “böyle bir özdeşleşmenin amaçlanmadığı açıktır” ve ayrıca “kişinin gerçek vatandaşlığı yalnızca kişinin ruhunun düzeni, herhangi bir tarihsel veya kurumsal bağlantı kesinlikle ikincil bir öneme sahiptir.” Wiser, "Augustine doktrininin etkisinin, bireyin siyasi topluluğuyla olan bağlarını gevşetmek olduğunu" iddia etmeye devam ediyor.
Ahmari'nin nefret ettiği Batı bireyciliğinin bazı tohumlarından Augustine'in sorumlu olduğu ileri sürülebilir. Ancak ironi burada bitmiyor. Ahmari'nin pornografinin ve diğer ahlaksızlıkların yasaklanması konusundaki tutumu bir sır değildir ve bu görüşü desteklemek için gerçek adaletin doğasına dair Augustusçu bir duruş kullanır. Yine de, Ryan McMaken'in işaret ettiği gibi, hem St. Augustine hem de St. Thomas Aquinas, fuhuşun sivil hükümet tarafından yasaklanmaması gerektiğini savundu. Bu çelişki giderildi mi? Buna güvenmeyin.
Bu bölümün kafa karıştırıcı yönleri devam ediyor. Ahmari, “Tanrı'nın bizden hiçbir şeye ihtiyacı yok. Ama Mukaddes Kitabın Tanrısı, şehirlerimiz de dahil olmak üzere bizimle ilgili her şeyi değiştirmeye çalışıyor.” Daha sonra ilerici Hıristiyanlar olacak olan Protestan “evanjelik dindarlar” (tarihsel olarak Ahmari gibi Katoliklerin yeminli düşmanları) bu ifadeye katılacaktır. Tanrı'nın krallığını yeryüzünde meydana getirme arzuları, bugün yaşadığımız Hıristiyanlık karşıtı ilerici kabusa yol açmıştır.
Ahmari de liberalizme karşı en karışık saldırılarından bazılarını bu bölümde yapar. Liberalizmin “insan yaşamının en yüksek yararları” için ortak arayıştan siyaseti tamamen ayırdığını iddia ettiği” ve “muhafazakarlar ya da “klasik” liberaller için ortak iyinin genellikle devletçi baskıyla eşanlamlı olarak görüldüğü” söylendi. Ahmari ayrıca liberal toplumların zorlamadan arınmış olduğunu iddia ettiğini, ancak aslında olmadığını iddia ederek bir smaç yaptığını düşünüyor gibi görünüyor.
Mises, en azından söylemek gerekirse, bu argümanları ikna edici bulmayacaktır. Liberal toplumların zorlamadan muaf olduklarını iddia ettikleri fikrine kesinlikle karşı çıkacaktır. Ne de olsa Liberalizm'de “toplum düşmanlarına karşı zorlama uygulanmadan toplumda yaşam olamaz” diye savunuyor.
Benzer şekilde, Mises farklı terminoloji kullanabilirken, onun politik yazılarının tamamının ortak iyinin geliştirilmesiyle tüketildiği iddia edilebilir. Mises'e göre bu ortak iyi, en yüksek iyi hakkında farklı görüşlere sahip insanların barış içinde bir arada yaşamalarına izin veren sosyal koşulların yaratılmasında bulunur. Geçmişe bakıldığında, Ahmari'nin kendi sözleriyle “düzenimizi ve ortodoksumuzu zorlamaya” çalışanlar tarafından yapılan yıkım ve ölüm kolayca görülebilir. Otuz Yıl Savaşlarının ikinci raundunun ortak iyiye nasıl yardımcı olacağı açık değildir.
Ahmari'nin kaba liberal eleştirisi, argümanlarına uygulanabilir düşünürleri ve fikirleri görmezden gelmesi nedeniyle daha da talihsiz. Amerikan Katolik Üniversitesi'ndeki David Walsh'un, ortak iyiye hiç de yabancı olmayan bir Katolik liberalin çalışmalarını düşünmeden edemiyorum. Ahmari, "eşitsizliğin 'sahiplerin' ruhlarını aşağılama eğiliminden" yakındığında, hemen akla, yüzyıl ortası klasik liberal Helmut Schoeck tarafından yazılan Kıskançlık: Sosyal Davranış Teorisi gelir. Bitcoin gibi kripto para birimlerinin ulus devletlerin kontrolü altında olmadığından ve bu nedenle “ekonomik eşitlik” uygulamasını engellediğinden şikayet ettiğinde, Mises Enstitüsü Kıdemli Üyesi Guido Hülsmann'ın çalışması ve The Ethics of Money Production adlı kitabı hemen akla geliyor.
Ahmari'nin bakış açısından bu tür liberal düşünürlerle gerçekten ilgilenen bir kitap, gerçekten de okumaya değer bir kitap olacaktır. Bu tür bir katılımın olmaması hem okuyucuya hem de Ahmari'nin ciddiye alınması gereken bir düşünür olarak güvenilirliğine zarar verir. Andrea Dworkin gibi birine yaptığı muamele, onun düşünceli bir ilişki kurma yeteneğine sahip olduğunu gösteriyor; bundan sonraki çalışmalarında daha fazlasını sergilemesini umabiliriz. Şimdilik, okuyucular Ahmari'nin sorularını düşündürücü bulabilirler, ancak büyük olasılıkla cevaplarının kalitesinden dolayı hayal kırıklığına uğrayacaklardır.
Yazar - Zachary Yost
Çevirmen - xxx
Bu yazı mises.org sitesinin ''Review: Sohrab Ahmari's New Attack on Laissez-Faire Liberalism'' adlı yazının çevirisidir.
