COVID-19’u tedavi geliştirme ve tedavi etme yarışında, birçok kişi devleti ve bağlı kuruluşların mevcut sistemimizi salgına uyacak şekilde uyarlayabilecek tek kurum olarak görüyor. Öte yandan, “Özel sektör insani hedeflerle ilgilenmiyor! Sadece kâr peşinde!” deyimleri daha fazla devlet eylemi için gerekçe olarak dile getirilmektedir.
Özel sektörün kamu yararı için çalışabileceğini göstermek için, yeni koronavirüsle mücadeleye yardımcı olmak için “açgözlü” kapitalistlerin yarattığı bazı girişimler(ve bu arada kâr ederlerse, onları kim suçlayabilir?).
Viskiyi El Dezenfektanına Dönüştürmek
Çok talep gören bir ürün olan el dezenfektanı panik satın alma nedeniyle fiyatı çok arttı veya yasaların satıcıların fiyat yükseltmesini engellediği yerlerde raflardan tamamen kayboldu.
Ancak fiyatların arttığı yerlerde bu, üreticileri üretimi artırmaya ve piyasaya daha fazla ürün tedarik etmeye itti. Ayrıca, başkalarını üretimlerini alkol ve el dezenfektanına kaydırmaya teşvik etti.
Damıtımevlerinde durum böyledir. Burbon ve votka yapmak yerine, çoğu el dezenfektanı üretmek için programlarını değiştiriyor. Yerel topluluklara ücretsiz olarak veriyorlar veya daha düşük bir fiyata satıyorlar, bu da bu zor zamanlarda işi yürütmeye yardımcı oluyor. Ünlü bir rom üreticisi olan Bacardi bile 1,7 milyon on onsluk el dezenfektanının üretimine alkol ayırıyor.
Parfüm üreten firmalar da işin içine giriyor. LVMH (LVMH Moët Hennessy – Louis Vuitton SE), kozmetik fabrikalarını el dezenfektanı üretimine dönüştüreceğini ve ürünü Fransa’daki otuz dokuz hastaneye dağıtacağını duyurdu.
Ücretsiz hizmetler
İşletmelerin ve okulların faaliyetlerini en azından kısmen sürdürebilmelerini garanti altına almak için özel çabalar sarf edilmektedir. Google, 250 katılımcı kapasiteli görüntülü toplantılar ve aramaları kaydetme ve bunları Google Drive’a kaydetme gibi daha önce ücretli olan Google Hangouts özelliklerini kullanıma sundu.
Aynı şekilde Coursera, Coursera for Campus programını, faaliyetleri COVID-19’dan etkilenen üniversiteler için ücretsiz olarak kullanılabilir hale getirdi5. Prestijli kolej ve üniversitelerden 3,800’den fazla çevrimiçi kursa öğrencileri kaydetmek için kullanılabilir.
Ancak her işçi evden çalışamaz. Bu, çeşitli hizmetlerde ve belirli mağaza türlerinde çalışanlar için geçerlidir. "Sosyal mesafe" bu tür işletmelere çok büyük bir ekonomik yük getiriyor.
Bu soruna yardımcı olmak için Facebook, salgından etkilenen küçük işletmelere yardım etmek için 100 milyon dolarlık bir fon başlattı. Otuzdan fazla ülkede otuz bine kadar işletme, kira maliyetleri, işletme maliyetleri ve işgücünün bakımı konusunda yardım almaya hak kazanır. Elbette bu birçok girişimci için bir rahatlama olacaktır.
Özel Sektör hem özel kazanç, hem de ortak yarar için çalışır
Şimdiye kadar, dünya çapında yalnızca bazı kapitalistlerin salgınla mücadele için kendi topluluklarına ve diğer uluslara kaynaklarla yardım ettiğine dikkat çektik. Ancak, tamamen özel bir sağlık sistemine mi yoksa sosyalleştirilmiş bir sağlık sistemine mi sahip olmamız gerektiği sorusunu içeren tüm teorik tartışmaları bir kenara bıraktık.
Bu makalenin bazı yerlerinde zımnen devletin sağlık sektörünün işleyişini bozduğunu iddia edilebilir. Hükümet düzenlemeleri, el dezenfektanı, maske ve hatta yiyecek gibi kritik ürünlerin tedarikini sınırladı. Devlet tarafından finanse edilen hizmetler, piyasa firmalarının yaptığı gibi mal ve hizmet tedarik etmek için uğraşmaz. Sonuçta hız ve hizmet, özel bir firmanın can damarıdır. Bu nedenle sağlık sektörünü kâr arayışına terk etsek bile tüm nüfus faydalanacaktır. Herhangi bir kâr elde etmek için işadamlarının müşterilerine değerli bir hizmet sunması gerekir. Bu, firmaları devlet kurumlarının sahip olmadığı bir coşkuyla yenilik ve araştırmayı benimserken fiyatları düşürmeye bile yönlendiriyor.
Ne yazık ki, hükümet giderek daha fazla sektöre yayıldıkça özel pazarların rolünü görmek zorlaşıyor. Her yerde, örneğin sağlık sektörüne hakim olan devletler. Pek çok kişi tarafından kapitalizmin somutlaşması olarak görülen ABD’de bile sağlık hizmeti, öncelikli olarak bir piyasa çabası olmaktan çıkmıştır. Yine de hükümet özel sektörü daha fazla dışlamaya çalışsa da, piyasaların sosyal faydaları devam ediyor.
Kaynakça:
Yazar: Matheus Fialho Vieira
Çevirmen: Atilla Seyid
Bu yazı mises.org sitesinin “HOW THE PRIVATE SECTOR IS FIGHTING THE PANDEMIC” yazısının çevirisidir.
