12/25/2021 - Matt Ray
Yüzyıldan fazla bir süredir, enflasyonist bir para politikası ABD'nin başına bela oldu. Son zamanlarda, fiyat enflasyonu, Federal Rezerv'in halka karşı müdahelelerinin en belirgin sonucu haline geldi. Gerçekten de enflasyon özellikle sinsidir çünkü yükselen fiyatlar bir servet transferini maskeleyebilir. Ek olarak, Fed'in yapay olarak düşük faiz oranları ve niceliksel genişleme politikaları, tasarrufların cesaretini kırmış ve boom-bust döngülerini (birkaç ay veya yılı aşan iktisadi dalgalanmaları belirtmek için kullanılan terim) körüklemiştir.
Bu parasal sorunlar yoğunlaşmaya devam ettikçe, çözüm ihtiyacı daha acil hale geldi. Bu makalenin amacı, kağıt para ve merkezileşmenin birbirini nasıl güçlendirdiğini göstermek ve politik adem-i merkeziyetçiliğin sağlam parayı nasıl teşvik edebileceğini araştırmaktır.
Fiat paranın (itibari para/ hükûmet kararına dayalı çıkartılan, altın, gümüş vs. karşılığı olmayan para) merkezileşmeyi arttırdığının en belirgin örneği, hükümetin bir emtia parası standardı altında var olan para birimini şişirme gücü üzerindeki sınırlamaları kaldırmaktır. Desteklenmeyen bir itibari para sistemi altında, rejimin para arzını şişirerek hükümet harcamalarını artırma eğiliminin çok az sınırlaması vardır.
Yine de merkezi hükümet, daha değerli para birimleri karşısında kendi para biriminin değer kaybetmesi riskini taşıyor. Bununla birlikte, bir bölgesel zorlama tekeli olarak devlet, yasal ihale yasaları yoluyla ve kendi yargı yetkisi dahilindeki alternatifleri vergilendirerek ve hatta yasaklayarak para biriminin kabul edilmesini zorlayabilir. Bir devlet, kontrolü altındaki toprakları genişlettikçe, daha fazla insanı kendi para birimini kabul etmeye zorlayabilir. Örneğin, vergilerin hükümetin resmi para biriminde ödenmesini zorunlu kılabilir. Daha fazla örnek için, Birleşik Devletler hükümetinin para birimini güçlendirme yollarından bazılarını gözden geçireceğiz.
1865'te federal hükümet, eyalet banknotlarının dolaşımını sınırlamak için bir vergi uyguladı. Bununla birlikte, Franklin Roosevelt, Amerikan vatandaşlarının az miktarda parasal altından daha fazlasına sahip olmalarını yasaklayarak daha da ileri gitti. Bu yasak o zamandan beri yürürlükten kaldırılmış olsa da, sermaye kazançları vergileri hala altın kullanımını sınırlandırmaktadır. ABD’nin Uluslararası askeri hakimiyeti, para anlaşmaları ve koordineli enflasyona izin veren Uluslararası Para Fonu (IMF) gibi kuruluşlar aracılığıyla doların rezerv para birimi statüsü korundu. Bunlar, merkezileşmenin ABD'nin itibari parasını etkinleştirme yollarından sadece bazıları.
Belirgin bir tezat olarak, ademi merkeziyetçilik mevcut para sistemini zayıflatacaktır. Gerçekten de, mantıksal sonucuna göre, ademi merkeziyetçilik, eninde sonunda mevcut sistemin terk edilmesini ve sağlam paranın restorasyonunu gerektirecektir. Hans-Hermann Hoppe şöyle açıklıyor:
“Her hanehalkının kendi ülkesini oluşturduğu noktaya kadar giderek küçülen ulusal bölgelerin çoğaldığını hayal edersek Friedman'ın önerisinin ne olduğu ortaya çıkıyor - düpedüz bir saçmalık. Çünkü her hane kendi kağıt parasını basarsa, dünya takasa geri dönerdi. Hiç kimse bir başkasının parasını kabul etmeyecek, ekonomik hesaplama imkansız olacak ve ticaret fiilen durma noktasına gelecekti. Bu, yalnızca yüzyıllar boyunca süren siyasi merkezileşme ve yalnızca çok az ülke ve ulusal para biriminin kalması ve dolayısıyla bütünleştirici sonuçların ve hesaplama zorluklarının çok daha az şiddetli olması gerçeği nedeniyle gözden kaçırılabilirdi. Bu teorik anlayıştan, ayrılmanın aslında parasal entegrasyonu destekleyeceği sonucu çıkar. Yüzbinlerce bağımsız siyasi birimden oluşan bir dünyada, her ülke, insanlık tarihinin en büyük dünya çapındaki enflasyonundan sorumlu olan mevcut itibari para sistemini terk etmek ve bir kez daha altın gibi uluslararası bir emtia para sistemini benimsemek zorunda kalacaktı.''
Gördüğümüz gibi, rezerv para birimi olarak ABD doları ile serbestçe dalgalanan mevcut kağıt para sistemi, siyasi merkezileşme olmadan mümkün olmazdı. Farklı bir ifadeyle, birden fazla kağıt para birimi sistemi ticareti engelliyor. Aynı zamanda, ademi merkeziyetçilik ne kadar ilerlerse, otarşi politikası (ekonomik yapının dış yardım almadan ya da uluslararası ticaret yapmadan hayatta kalabildiği ya da faaliyetlerini sürdürebildiği durumlar) altında nispeten yüksek bir yaşam standardını korumak o kadar zorlaşır. Bu nedenle, ademi merkeziyetçilik ilerledikçe ve serbest ticaret baskısı arttıkça, herhangi bir hükümetin kontrolü dışında uluslararası bir para birimini benimsemek giderek daha gerekli hale geliyor.
Emin olmak için, sağlam parayı geri kazanmanın daha doğrudan yolları vardır. Ludwig von Mises bunun nasıl başarılabileceğini açıkladı. Ancak, politika yapıcıların Mises'in önerisini yakın zamanda benimsemelerini beklememeliyiz. Kısa vadede, itibari paranın alternatifleri (altın ve bitcoin gibi) üzerindeki tüm vergilerin geçersiz kılınması veya kaldırılması, ademi merkeziyetçi bir strateji için makul bir hedeftir.
Ademi merkeziyetçilik, parasal sorunlarımızı bir gecede iyileştirecek her derde deva değildir. Ancak bu, sağlam paranın restorasyonuna yönelik önemli bir ilk adımı temsil edecektir.
Yazar - Matt Ray
Çeviren - Enes ÜNAL
Bu yazı mises.org sitesindeki ''A Strategy to Promote Sound Money: Decentralize the State'' yazısının çevirisidir.