Yakın zamanda (demokratik sosyalist) Ben Burgis ve (özgürlükçü) Gene Epstein arasında kapitalizmin mi yoksa sosyalizmin en fazla refaha, eşitliğe ve özgürlüğe yol açıp açmayacağı konusundaki Soho Forum tartışmasına katıldım.
Ben Burgis, sosyalist bir ekonominin daha eşit olacağını doğal kabul etti ve Gene bu noktada sert bir şekilde mücadele etmedi; Aslında liberteryenler bir zamanlar "Kapitalizm servetin eşitsiz dağılımını sağlayabilirken, sosyalizm yalnızca eşit yoksulluk dağılımını sağlar" demekten hoşlanıyorlardı.
Peki, gerçeklere bakalım.
Kapitalizmin gelir ve servet açısından büyük eşitsizlikler yarattığı söyleniyor ve eşitsizliğin sadece dolar değerlerine odaklanırsak gerçek bir sorun gibi görünebileceği söyleniyor.
Her Zamankinden Daha Eşit
Bununla birlikte, maddi anlamda, şimdiye kadarki en eşit toplumuz.
Bir milyarderin Maserati'si veya Rolls Royce'u var, ama sokakları senden ya da benden çok daha hızlı süremez. Yine de çoğu insan yürürken zenginlerin atlı arabalarla dolaştığı zamanlar vardı. İlki bir eşitlik biçimidir.
Ananas ve diğer tropikal meyveler bir zamanlar nadirdi ve çok değerli egzotik öğelerdi. Aslında, İngiltere Kralı II. Charles, on yedinci yüzyıl resminde bir ananasın (kesinlikle binlerce pound değerinde) sunulduğu görülüyor. Günümüzde, zengin, havalı restoranlar çok fazla, ancak Batı ülkelerindeki çoğu insan, yiyebileceklerinden daha fazla kaloriye sahip kaliteli yiyeceklere erişebiliyor.
Hepsi bu değil. Dünyanın en zengin insanı, geniş bant bağlantıdan sizden daha iyi ya da çok daha rahat bir çift ayakkabı, yatak veya koltuk alamaz.
Günlük yaşamın işleyişi açısından daha eşit hale geliyoruz. Giderek artan bir şekilde herkes - üçüncü dünya ülkelerindekiler bile - internete ve herkesin erişebildiği tüm eğitim, sanat, müzik, kültür ve sosyal medyaya erişebilen bir akıllı telefona erişiyor.
Zengin birinin sifonlu tuvaleti vardır. Sifonlu tuvaletiniz var. Zengin birinin musluklarından su çıkıyor. Musluklarınızdan çıkan su var. Zengin birinin elektriği vardır. Elektriğiniz var. Sabun alabilirsin. Dünyanın her yerinden uçakla gelen meyveleri her mevsim yiyebilirsiniz. Birkaç yüz yıl önce dünyanın en zengin lordu, birinci dünya ülkelerinde yoksul olarak kabul edilen insanların içinde yaşadığı lüksü hayal bile edemezdi.
Sosyalist Rejim Altında Kaynaklar için Rekabet
Burgis, bankacılık ve finans, kamu hizmetleri, sağlık hizmetleri gibi kurumları eşitlik adına sözde demokratik kontrol altına almak istediğini kabul ediyor, ancak kitlelerin nasıl oy kullanacağını merak etmeliyiz. Halk, kullanıcıya hizmet vermeye devam ederken telekomünikasyona erişebilir. Nihayetinde, özel işletme sahipleri tüketiciye karşı sorumludur. Etrafındaki herkese patronluk taslayıp kararlar veriyor gibi görünebilir, ancak birisi daha iyisini yaparsa şanssızdır. Bir rakip tarafından değiştirilecekler.
Piyasayı kaldırmak, “rekabet” sorununu çözmez (eğer bu gerçekten bir rekabet ise). Kurumlar demokratik kontrol altında olsa bile, hükümet sözleşmeleri ve ayrıcalıklı pozisyonlar için hala bol miktarda rekabet olacaktır. Nihayetinde, birisi kimin neyi alacağına kararlar vermesi gerekecek ve orantısız bir güce sahip olacak. Burada buna "eşitsizlik" diyebiliriz ve muhtemelen çoğu insandan çok daha fazlasına sahip olacak.
Nihayetinde, serbest bir piyasada ne kadar çok dolarınız olursa, neyin üretildiği ve kimin tarafından elde edildiğine dair o kadar çok oy olacağı doğrudur. Ancak, açıkladığım gibi, zenginlerin "aşırı serveti" bir şiltenin altında saklanmıyor. Korumanın tek yolu, daha iyi ürün ve hizmetler yaratarak onu halka hizmet eden şeylere yatırım yapmaktır. Kimsenin istemediği üretim hatlarına yatırım yaparlarsa yatırımı kaybederler. Bu şekilde, piyasa –gerçekte sadece karşılıklı olarak değiş tokuşlar üzerinde mutabık kalınan bir serbest piyasa olduğu ölçüde– servete sahip olanların çıkarlarını tüketicilerinkilerle uyumlu hale getirmeye zorlar. Tüketiciler, zenginlerin zengin kalmak için nelere yatırım yapması gerektiğine "oylarıyla" karar verir. Gene, tartışmada, "işçi sınıfı" saflarını oluşturanların orantısız miktarda tüketici harcamasını kontrol ettiklerini ve bu nedenle toplumumuzun nasıl işlediği konusunda çoğu insanın düşündüğünden daha eşit söz hakkına sahip olduklarından defalarca bahsetti.
Sağlık Konusu
Hayat ve ölüm ekonomisi, yani sağlık hizmetleri olan, görünüşte haksız gibi görünen en kötü durumda, piyasayı sosyalizmle karşı karşıya getirebiliriz. Benimle bir tartışmada Burgis, serbest bir piyasada zengin bir kişinin hayat kurtaran tedaviler için bir kuyruğun önüne gidebilmesinden duyduğu dehşeti dile getirdi ve devletin bunları rasyonelleştirmesinin daha iyi olacağını söyledi. Ekonomiye istikrarlı bir bakış açısıyla bakarsak bu mantıklı görünüyor, ancak ekonomiler sabit değil. 1 Ameliyatı gerçekleştirebilecek tek bir cerrah olduğunu varsayarsak, en yüksek teklifi verenin cerraha ilk erişmesine izin vermek, bunu getirecektir. Cerrahın çok zenginler için operasyonları ne kadar zaman geçirmesi gerektiğini ve aynı prosedürleri başkalarına öğretmek için ne kadar zaman harcaması gerektiğini hesaplamak mümkün olacaktı. Diğer tüm cerrahlara bunun çaresizce ihtiyaç duyulan bir uzmanlık olduğu ve yeni operasyon tarzını geliştirmek için yaptıkları şeyi derhal durdurmaları gerektiği sinyalini gönderirdi. Uzun vadede, devletin sadece yerlere erişimi kısıtlamasından çok daha fazla insan prosedüre uygun bir fiyata erişebilirdi. İkinci durumda, bekleme listeleri çok büyük olacak ve insanlar kalifiye cerrahlara ihtiyaç duydukları için öleceklerdi. Piyasanın işlemesine izin verildiğinde zamanla garip bir eşitleme biçimi ortaya çıkma eğilimindedir. Şu anda ABD'de sağlık hizmetlerine erişim eşitsiz mi? Evet! Ancak bunun nedeni, pazarın işlemesine izin verilmemesidir.
Pazar, ürünlerin kalitesi üzerinde yukarı yönlü bir baskı ve fiyatları üzerinde aşağı yönlü bir baskı yaratır, çünkü tüketiciler en iyi ürünü en iyi fiyata ister. Bu, "bizim için üretimin", "kâr için üretim" olduğu anlamına gelir. Bugün yalnızca zenginler için erişilebilir olan şey, yarın herkes için daha eşit bir şekilde erişilebilir hale gelir.
Bu yüzden ilk başta neredeyse hiç kimsenin bir bilgisayara parası yetmiyordu. Ancak "açgözlü zenginler" hayır işlerinden ziyade coşkuyu tercih ettikleri için, paralarını fakirlere vermek yerine pahalı bilgisayarlar satın aldığından, bu bilgisayarları yapan şirketler, şuan sahip olduğunuz "süper bilgisayar" a yol açan araştırmayı finanse edebildi. Bunun sayesinde şuan bu makaleyi en uygun fiyat eşliğinde okuyabiliyorsunuz. Yazar - Antony Sammeroff Bu yazı mises.org sitesinin ''How Markets Have Delivered More Economic Equality'' adlı yazısının çevirisidir.
