Uzun zamandır Küba'nın sağlık sisteminin dünyanın en iyilerden biri olduğu söylendi. Ulusal istatistiklerde sağlığın genellikle zenginlikle ilişkili olduğu gerçeğine rağmen, Küba'nın bariz yoksulluğunun, en azından kısmen, şaşırtıcı derecede düşük bebek ölüm oranları ve beklenen yaşam süresiyle dengelendiğinden emin olduk.
Fakat Health Policy and Planning, Gilbert Berdine, Vincent Geloso ve Benjamin Powell dergisi ile ilgili yeni bir kısa makalede, daha iyi görünen sağlık istatistikleri için Küba'da verilerin nasıl manipüle edildiğini inceliyor.
Örneğin, bebek ölümleri konusunda doktorların ölü bebekleri ölü fetüsler olarak yeniden tanımladıkları bilinmektedir:
Doktorların erken yenidoğan ölümlerini geç bebek ölümleri olarak sınıflandırdıklarına ve böylece bebek ölüm istatistiklerinin kısaltılmasına ve ortalama yaşam süresinin artmasına dair kanıtlar mevcuttur. Kübalı doktorlar, bebeklerin ölüm oranlarına ilişkin devlet hedeflerine ulaşabilmek için yenidoğan ölümlerini geç ölümler olarak yeniden sınıflandırıyorlardı.
Utero'da doğumdan hemen sonra ölebilecek bebeklerin kürtajları da bir taktik olarak kullanılıyor:
Doktorlar çoğunlukla annenin açık rızası olmadan kürtajlar yaparak tıbbi ahlak konusunda ciddi sorunlar ortaya koyuyorlar ve bundan dolayı ultrason fetal anormallikleri ortaya çıkıyor(aksi takdirde bebek ölüm oranı artabilir). 100 doğumda 72,8 kürtajla Küba dünyanın en yüksek kürtaj oranlarından birine sahip.
Bebek ölümlerine odaklanma, diğer ölüm türlerinde artışlara yol açmış olabilir:
Bu sonuçlar diğer nüfus segmentlerine maliyeti olarak ortaya çıkmaktadır. Küba'nın 2015 yılındaki anne ölüm oranı Barbados, Belize, Şili, Kosta Rika, Meksika ve Uruguay gibi Latin Amerika ülkelerindeki orandan yüksektir (1990-2015, 2015 Anne Ölümlerindeki Eğilimler). Sağlıklı yaşam beklentisi açısından Küba Kosta Rika, Şili, Peru ve Bermuda'nın gerisinde kalmış ve Uruguay, Puerto Rika, Panama, Nikaragua ve Kolombiya'yı az farkla geçmiştir
Nüfusun daha sağlıklı olmasına yol açan bazı faktörlerin sağlık hizmetlerinin sunulmasıyla hiçbir ilgisi yoktur:
Küba'da araba sahipliği büyük ölçüde kısıtlanmıştır ve bunun sonucunda ülkenin araba sahipliği oranı Latin Amerika ortalamasının çok altındadır (1000'de 267'ye karşılık 1000 kişi başına 55,8) (Road Safety, 2016). Düşük orandaki otomobil sahipliği trafik sıkışıklığına ve az sayıda oto can kaybına yol açıyor. Araba sahipliği oranının Küba'nın 7,3 katından yüksek olduğu Brezilya'da, yol ölümleri doğum anında erkek ve kadın yaşam süresini 0,8 ve 0,2 yıl azaltmaktadır
Zorunlu egzersiz yardımcı olur:
[Bir diğer faktör de] nüfusu fiziksel olarak daha talepkar ulaşım biçimlerine (bisiklet ve yürüyüş gibi) olan bağımlılıklarını artırmaya zorlamak (Borowy, 2013). Aslında, trafik kazaları ölüm oranlarındaki düşüşü açıklamak için bisikletlerin büyük ölçüde kullanılmasına güçlü bir nedendir.
Nüfusun aç kalması da öyle:
"Özel Dönem" sırasında (Sovyetler Birliği'nin çökmesinin yol açtığı uzun süren ekonomik kriz), kişi başına düşen günlük enerji alımında azalmalara yol açan "gıda karneye bağlama sisteminde sürekli kıtlıklar" vardı (Franco et al. 2007). Fiziksel olarak talepkar ulaşım şekillerine bağlı olarak enerji harcama seviyelerindeki artışla birleşince, bu durum net beslenmenin azalmasına neden oldu... bu kriz obezite oranlarının yarıya düşmesine yol açmış ve nedensel açıdan dikkatli olunması gerekmesine rağmen, bu durum diyabet, koroner kalp hastalıkları ve inme (nöropati vakalarının sayısında da artış) nedeniyle meydana gelen ölümlerin önemli ölçüde azalmasına neden olmuştur.
Berdine ve diğerlerinin de belirttiği gibi, burada önemli bir faktör, ekonominin diğer sektörleri pahasına giderek daha fazla kaynağın sağlık hizmetlerine yöneltilmesini zorunlu kılmanın görünmeyen fırsat maliyetidir. Küba merkez planlamacıları, sağlık konusunda ulusal göstergelerin (bazı) iyileştirilmesi için büyük miktarlarda milli gelirin sağlık hizmetlerine ayrılmasına karar vermiştir. Fakat, seçim düşünüldüğünde, Kübalılar sağlık hizmetlerine bu kadar çok para ayırmayı seçer mi?
Birçok kişi, sağlık ve uzun yaşamın en önemli etkenler olduğunu iddia etmek gibi, devletin yönlendirdiği sağlık harcamalarını savunuyor. Ama sıradan insan davranışı bunun aslında doğru olmadığını açıkça gösteriyor. İnsanlar rutin olarak lüks otomobiller, büyük evler ve pahalı tatiller gibi olmasa da olur araçlara para harcamazlarsa eğer bu paraları ile tıbbi acil durumlar için biriktirebilirler. Sosyal tıp denilen ülkelerde bile özel tamamlayıcı sağlık sigortası seçenekleri bulunuyor ve bu da alıcının bakım kalitesini artırıyor. Ve yine de çok azı bu seçeneği kullanmayı tercih ediyor. Açıkça görülüyor ki, mümkün olduğu kadar uzun yaşamak, birçok farklı değerle dengeli olan tek bir durumdur.
Bunun ışığında Küba hükümetinin sağlık harcamalarının "doğru" kısmını yaptığı sonucuna varabilir miyiz? Her kişinin değer sıralaması farklı olduğu için bu kesinlikle imkânsız.
Yine de Küba sağlık sistemi, hükümet yetkilileri tarafından keyfi olarak belirlenen bazı hedeflere ulaşmaya açık bir şekilde hazırdır. Bu elbette suistimale ve güvenilmez verilere yol açabilir.
İLGİLİ BİR BAŞKA MAKALE:Life Expectancy: If Denmark Were a US State, It Would Rank Equal To or Worse Than Sixteen US States
Bu yazı mises.org sitesinin ''DON'T TRUST CUBAN HEALTH CARE STATISTICS'' adlı yazısının çevirisidir.
