Eleştirel ırk teorisi (EIT), 2021'in kültürel ihtilafa yol açan konu haline geldi. Önemli bir soru, EIT'nin özgürlüğün geleceği üzerindeki etkisinin ne olacağı.
EIT, sınırlı bir ekonomik pasta varsaydığından ve tüm ekonomik etkileşimleri sıfır toplamlı olarak varsaydığından, Amerikan toplumunda EIT'nin devam eden benimsenmesi, ABD'yi zorunlu olarak serbest piyasalardan uzaklaştıracak ve serflik yolunda daha da aşağılara götürecektir.
Eleştirel ırk teorisi, eleştirel teorinin bir alt kümesidir. Eleştirel teori, ırk, sınıf ve cinsiyet çizgileri üzerindeki baskının hem günümüzde hem de tarihsel olarak Batı medeniyetinin ayırt edici özelliği olduğunu savunan dünya görüşüdür.
Eleştirel teorinin bir varyantı olarak eleştirel ırk teorisi, ırk, sınıf ve cinsiyet sömürüsünün “kesişimselliği”nde ırkçılığı vurgular.
EIT'nin tarihsel değişim görüşü, liberteryenizm ve tarihsel liberalizmin (yani “klasik liberalizm”in) görüşlerine taban tabana zıttır. Dahası, liberteryenler ekonomik özgürlüğün bireyler arasında ve ırksal gruplar arasında pozitif toplamlı alışverişler yarattığına ve bir uygarlığın genel ekonomik pastasını büyük ölçüde genişlettiğine inanırlar.
Eleştirel ırk teorisyenleri (EIT'ler) temelde farklı bir bakış açısına sahiptir. EIT'ler, dünya ekonomik pastasının, kapitalizmin ortaya çıkışından bu yana Üçüncü Dünya'dan Birinci Dünya'ya büyümek yerine çoğunlukla kaydığına inanıyor. EIT'ler kölelik, ayrımcılık, emperyalizm, sömürgecilik ve yerli toprakların kamulaştırılması şeklindeki ırksal baskının, örneğin bugün dünya nüfusunun yüzde 4,25'ine sahip olan ABD'nin dünya servetinin yüzde 29,9'una sahip olduğunu açıkladığını iddia ediyor. Uluslararası olarak, EIT'ler Batı emperyalizmi ve sömürgeciliğinin Üçüncü Dünya'dan köleler ve petrol gibi değerli kaynakları çıkardığına dikkat çekiyor. EIT'lere emperyalizm ve sömürgecilik bugünün Batı'nın ekonomik refahını açıklıyor. Ve ABD içinde, EIT'ler zenginlik ve ekonomik gücün beyazlar tarafından siyahlardan ve Hispaniklerden kölelik ve ayrımcılık yoluyla ve Yerli Amerikalılardan aborjin topraklarına el konulması yoluyla el konulduğunu savunuyor.
EIT'ler tarafından ezilen ırk gruplarını ezilen ırk gruplarından ayırt etmede kullanılan birincil ölçü, her grubun toplam serveti ve geliridir. Beyazlar bugün ABD'de orantısız derecede büyük bir servet, güç ve ayrıcalık payına sahip olduklarından, EIT'ler beyazları baskıcı ırksal grup olarak görüyor. Siyahlar, Hispanikler ve Yerli Amerikalılar Amerika'nın zenginliğinden, gücünden ve ayrıcalığından orantısız olarak küçük bir paya sahip olduklarından, EIT'ler onları ezilen ırksal gruplar olarak görüyor. (Asyalı Amerikalıların, beyazlardan önemli ölçüde daha fazla kazandıkları için EIT ortodoksisi için son derece uygunsuz olduğuna dikkat edin.)
Örneğin, siyahlar ABD nüfusunun yüzde 12,4'ünü oluşturmasına rağmen Amerika'nın doktorlarının, avukatlarının ve mühendislerinin yüzde 12,4'ünden daha azını oluşturduğundan, EIT'ler ABD'nin siyahlara karşı “sistematik olarak ırkçı” olduğunu iddia ediyor. Hispanikler ve Yerli Amerikalılar da Amerika'nın beyaz yakalı mesleklerinde yeterince temsil edilmediğinden, EIT bu iki grup için aynı iddiada bulunuyor.
EIT, beyaz üstünlüğü, beyaz ayrıcalığı ve kurumsal ve sistemik ırkçılık gibi kavramların hem günümüzde hem de tarihsel olarak ABD için geçerli ve uygulanabilir olduğuna inanmaktadır. Sistemik ırkçılık, Amerika'yı bugün ırkçı bir toplum yapan şeyin öncelikle “sistem” olduğu ve bireysel ırkçılar olması gerekmediği anlamına gelir.
Beyazlar, kaynaklar ve gelir şeklinde orantısız bir ekonomik güç payına sahip oldukları ve EIT yeni servet yaratılmasını küçümsediği için, “ırkçı ABD sistemi” bugün amansız bir şekilde beyaz ayrıcalığını ve sosyal ve ırksal adaletsizlikleri sürdürmek için çalışıyor. EIT'ye göre beyazlar ve siyahlar, Hispanikler ve Yerli Amerikalılar arasındaki ekonomik eşitsizlikler kilitli kalmaya devam ediyor ve güçlü pozitif ayrımcılık programları ve hatta ırksal tazminatlar olmadan, ırksal oyun alanı asla eşitlenmeyecektir.
Aynı çizgide, EIT'ler ya siyahi ailenin çağdaş çöküşünü ve siyahi ekonomik eşitsizliklerin nedenleri olarak yalnızca siyahilerle ilgili suçunu vurgular ya da bu sosyal fenomenlerin varlığını sistemik ırkçılığa bağlar. Ne yazık ki, güvenilirliği nedeniyle, EIT, paradigmasındaki herhangi bir zayıflığı örtbas etmek için “sistemik ırkçılık” kavramını kullanarak, döngüsel bir totoloji olarak sistemik ırkçılığı sıklıkla kullanır.
EIT'nin ek bir sonucu, ezilen ırk gruplarının üyelerinin bireysel ırkçı olamayacaklarıdır. EIT'ye göre, siyahlar, Hispanikler ve Yerli Amerikalılar, beyazlara karşı ırkçı ve beyazlara karşı ayrımcı olacak ekonomik güce sahip değiller.
Günümüzün EIT karşıtlarının çoğunun iddia ettiğinin aksine, EIT fikirleri 1950'lerden beri kendini göstermektedir. Katolik Kilisesi'nin 1950'lerin ortalarında başlayan Latin Amerika'daki kurtuluş teolojisi, 1977'deki popüler televizyon dizisi Roots, Howard Zinn'in 1980 A People's History of the United States ve 1992'de Kristof Kolomb'un Kuzey Amerika'ya gelişine karşı yapılan protestoların tümü EIT fikirlerini kullandı. Ayrıca, günümüzün pozitif ayrımcılık programları ve ırksal tazminat teklifleri, EIT'nin varsayımlarına dayanmaktadır. 1965 gibi erken bir tarihte, Howard Üniversitesi'ndeki bir mezuniyet konuşmasında, Başkan Lyndon Johnson, "özgürlük yeterli değil" diye ırksal oyun alanını eşitlemek için hükümeti kullanmaktan söz etti.
EIT'nin en dikkate değer güncel girişimi, "Amerika Birleşik Devletleri'nin ulusal anlatısının tam merkezine köleliğin sonuçlarını ve Siyah Amerikalıların katkılarını yerleştirerek ülkenin tarihini yeniden çerçevelemeyi amaçlayan" New York Times'ın 1619 Projesi'dir. 1619 Projesi, kölelik ve Jim Crow ayrımı biçimindeki ırksal baskının Amerikan tarihinin bir hatası değil, bir özelliği olduğunu savunuyor.
Geçen yıl içinde Manhattan Enstitüsü'nden Christopher F. Rufo gibi önde gelen muhaliflerin EIT'yi tanıtma çabaları, EIT'yi herkesin bildiği bir kelime haline getirdi. Rufo, neredeyse tek başına, dokuz Cumhuriyet eyaletinde devlet okullarında EIT öğretimini yasaklamak ve EIT ilkelerinin devlet kurumlarında uygulanmasını yasaklamak için başarılı çabalar başlattı.
Rufo'nun dikkate değer başarıları, büyük ölçüde EIT'yi ırksal baskının Amerika'nın ayırt edici özelliği olduğu şeklindeki basit önermeyle değil, bunun yerine en abartılı çabalarından bazılarıyla eşitleyebilme yeteneğinden kaynaklanmaktadır. Örneğin, Rufo araştırmasında Seattle Devlet Okullarının öğretmenlerine Amerikan okullarının siyah çocukların “ruh cinayetinden” suçlu olduğunu öğrettiğini; California, Cupertino'daki üçüncü sınıf öğrencilerinden “kendilerini 'güç ve ayrıcalıklarına' göre sıralamaları” istendi; Sandia National Labs, “beyaz ayrıcalıklarını açığa çıkarmak” ve “beyaz erkek kültürünün yapısını bozmak” amacıyla beyaz erkekler için üç günlük bir kamp düzenledi; ve ABD Hazine Bakanlığı, çalışanlara "neredeyse tüm Beyaz insanların ırkçılığa katkıda bulunduğunun" söylendiği bir eğitim oturumuna ev sahipliği yaptı.
Ancak EIT'nin asıl zararı, Rufo'nun yukarıda bahsettiği uç örneklerde değil, Amerika ve Batı'daki zenginlik ve gücün kaynağı hakkındaki yanlış varsayımlarında yatmaktadır. Çoğu EIT de dahil olmak üzere neredeyse tüm Amerikalılar, Rufo'nun katalogladığı önlemleri onaylamayacaktır. Yine de bugün pek çok Amerikalı, özgür, kapitalist toplumların kıran kırana rekabet halinde ve doğanın acımasız halleri olduğuna, kısmen EIT'den türetilen yanlış bir dogma olduğuna inanıyor.
Rufo, bugün Amerikalıların büyük çoğunluğunun ne neo-Marksist, ne anti-Amerikan, ne pozitif eylem taraftarı ne de EIT taraftarı olduğunun farkında. Yine de Rufo, ırksal hoşgörünün yirmi birinci yüzyıl Amerikalılarının çoğunluğu için göze çarpan bir ahlaki değer olduğunu büyük ölçüde hafife alıyor. Bugünün Büyük Uyanışı bu destekten yararlanmak için inşa edilmiştir; EIT bu gerçeklikten büyük ölçüde yararlanır. 2020'nin son altı ayında “Black Lives Matter ile ilgili nedenler” tarafından toplanan 10.6 milyar dolar, bu ahlaki olgunun kanıtıdır.
Tabii ki, özgürlük düşünen insanlar da ırksal hoşgörüyü destekler, ancak ırksal hoşgörü ile bireysel özgürlük arasında bir çatışma olmadığını anlarlar. Öte yandan, birçok Amerikalı, ifade özgürlüğü, yasal süreç ve mülkiyet hakları gibi bazı temel özgürlükleri feda etmeye ve ırksal olarak yeterince hoşgörülü olmadığı düşünülen kişileri ırksal oyun alanını “eşit düzeye getirmek” için dışlamaya isteklidir. Bugünün iptal kültürünün temeli budur. Bu Amerikalılar için, sistemik ırkçılıkla mücadele onların en önemli ahlaki hedefidir ve onlar için bireylerin özgürlüğüne yönelik tüm endişeleri gölgede bırakır.
Amerikalılar, devlet okullarında ve federal kurumlarda EIT'nin yasaklanmasını desteklemek yerine, on yıllık nüfus sayımı da dahil olmak üzere federal, eyalet ve yerel düzeylerdeki hükümet biçimleri hakkında bireylerin ırksal ve etnik bilgilerinin toplanmasını yasaklamayı teşvik etmelidir. Özel şirketler bu ipucunu bir an önce takip etmelidir. Ve bu çabalar tamamlanmadan önce, Amerikalıları ırksal ve etnik verilerini herhangi bir devlet kurumuna veya özel işletmeye vermekten caydırmak için sosyal medya kampanyaları başlatılmalıdır. EIT, devlete ırksal sınıflandırma sağlayan Amerikalıların gönüllü uyumu olmadan hayatta kalamaz. Amerikalıların yüzde 20-25'inin ırksal bilgilerini devlet evraklarında saklaması, EIT'nin genel olarak ve özellikle pozitif ayrımcılık ve ırksal tazminatlar gibi programlar için ölüm çanı olacaktır.
Amerikalılar, EIT'nin özgürlük için gelecekteki beklentilere karşı temsil ettiği ciddi tehdidi kabul etmelidir. Çünkü EIT'nin temel ahlaki inancını -ekonomik refahın bireysel zenginlik yaratımından değil, ırksal baskıdan kaynaklandığına dair- kabul eden Amerikalılar, özgür zihinleri ve serbest piyasaları asla tam olarak kucaklamayacaklardır.
Yazar - Clark Patterson
Çevirmen - xxx
Bu yazı mises.org sitesinin ''Critical Race Theory Is a Direct Attack on Market Freedom'' adlı yazının çevirisidir.