Her yıl Kanada yollarında ve otoyollarında binlerce insan ölüyor veya ciddi şekilde yaralanıyor. Trafik sıkışıklığı yaygın ve sürekli yol yapımı/tamiri yapılmakta. Arabalar kırmızı ışıkta sıraya girerken, olmayan trafik yeşil ışıkla karşı karşıya. Boşta çalışan arabalar, yıpranmış sinirler, yol öfkesi. Bu, yolların sahibi ve işletmecisi olan özel firmaların performans sicili olsaydı, politikacılar “tüketici güvenliğini sağlamak” için çılgına döner ve yolların kontrolünü ele geçirirdi.
Ancak bildiğimiz gibi, bu iç karartıcı ve ölümcül performans kaydının sorumlusu politikacılar ve bürokratlardır, bu yüzden propagandalarını salıverirler: “Vatandaşlar daha sabırlı olmalı”, “Yolcular arabalarını sırayla kullanmalı”, “Sürücüler yavaşlamak zorunda”, “Daha fazla insan toplu taşıma kullanmalı, bisiklete binmeli veya yürümeli”, “İşverenler kademeli vardiyalar sunmalı ve bazı çalışanların evden çalışmasına izin vermeli”, “Daha yüksek vergiler sorunu çözecektir” ve benim kişisel favorim, “Daha fazla trafik kuralına ihtiyacımız var”.
Hükümet bir hizmet sunmaya çalıştığında, hizmet ödemeden kesilir, bu da vergilendirmenin politikacıların ve bürokratların maaşlarını vergi mükellefleri tarafından en çok tercih edilen hizmetleri sunmaya teşvik etmeden garanti ettiği anlamına gelir. Bunun Londra'daki görünür bir örneği, sıkışık araba şeritlerine bitişik kilometrelerce boş bisiklet şeritleridir. Her bisikletçi için en az bin sürücü var. Çoğunluk kuralı için bu çok fazla. Ve çevre için derin bir endişe duyduğunu ifade eden bir şehir yönetimi için bu gerçekten de ilginç bir sonuç: çevresel kaynaklar, büyük ölçüde boş bisiklet şeritlerinin inşasında boşa harcanmakta ve bu da, otomobiller için daha az yol alanına doğrudan atfedilebilen artan trafik sıkışıklığı nedeniyle içten yanmalı motorların çevresel etkisini artırmaktadır.
Özel Yol Yönetimi
Kıyasla, özel yol şirketlerinin vergilendirme ve kamulaştırma yetkileri yoktur. Bu nedenle, hükümetin aksine, tüketicilerin tercihlerini mümkün olan en geniş ölçüde karşılamak için kaynakları verimli bir şekilde tahsis ederek maliyetleri en aza indirmeye teşvik edilirler çünkü gelir elde etmenin tek yolu budur. Buna karşılık, piyasanın fiyat sistemi, tüketicilerin tercihlerini ifade etmelerine olanak tanır. İnsanlar belirli bir hizmeti beğenmezse, bunun için ödeme yapmazlar ve yeterince insan bunun için ödeme yapmazsa, hizmet kaybolur veya fiyat düşer. Ayrıca, talep belirli bir hizmetin sağlanmasının maliyetini haklı çıkarmak için yetersizse, o zaman hizmet sağlanmayacak, böylece kaynaklar korunacak ve bu da israfı en aza indirecektir. Çok iyi bir noktaya değinmemekle birlikte, belediye yönetimi israflarının sürekli bir hatırlatıcısı, o kilometrelerce boş bisiklet şeritleridir, bisikletçiler bunun için ödeme yapmaya istekli olmadıkça özel sektörde tekrarlanması muhtemel olmayan bir projedir. Ve buradan alacağımız dersimiz şu: hizmet ödemeyle bağlantılı olduğunda, kaynaklar keyfi siyasi emirlere göre değil, tüketicilerin tercihlerine göre tahsis edildiğinden israf en aza indirilir.
Özel sektör tarafından etkin yol yönetiminin günümüzde pek çok örneği bulunmaktadır. Ve eğer uyanık olursak, kamunun özel sektöre karşı zıt teşviklerini açıkça gösteren gerçek dünya olaylarını her zaman tespit edebiliriz. 2014 yılında, Birleşik Krallık'ta özel bir vatandaş olan Mike Watts, hükümetin gecikmiş yol onarımları nedeniyle uzun bir dolambaçlı yolun ekonomik sonuçlarından bıkmış, birçok taşıtı çeken ve hükümeti utandıran kendi yan paralı yolunu inşa etti. Bununla ilgili burayı, burayı ve burayı okuyun.
2014 İngiltere örneği bize, tarih boyunca olduğu gibi verimsiz ulaşımın ekonomik büyümeyi engellediğini hatırlatıyor. Murray Rothbard'ın yazdığı gibi:
“Örneğin, on sekizinci yüzyıldan önce İngiltere'de, yerel yönetimlerin her zaman sahip olduğu ve işlettiği yollar kötü inşa edilmiş ve hatta daha da kötü bir şekilde bakımı sürdürülmüştür. Bu kamu yolları, İngiltere'nin on sekizinci yüzyılda yaşadığı güçlü Sanayi Devrimi'ni, modern çağı başlatan “devrimi” asla destekleyemezdi. Neredeyse geçilmez İngiliz yollarının iyileştirilmesi görevi, 1706'dan başlayarak, İngiltere'nin dünyayı kıskandıran büyük yol ağını organize eden ve kuran özel paralı yol şirketleri tarafından yerine getirildi.”
Bu özel paralı şirketlerin sahipleri, karayolunun hizmet verdiği bölgede genellikle toprak sahipleri, tüccarlar ve sanayicilerdi ve seçilen gişelerden geçiş ücreti alarak maliyetlerini telafi ettiler. Yol geçiş ücretlerinin tahsilatı genellikle açık artırmada rekabetçi tekliflerle seçilen kişilere bir yıl veya daha uzun süreliğine kiralandı. İngiltere'de bir iç pazarı geliştiren, kömür ve diğer hacimli malzemelerin nakliye maliyetlerini büyük ölçüde azaltan bu özel yollar oldu. Ve bunu yapmak onlar için karşılıklı olarak faydalı olduğu için, paralı yol şirketleri, arazi boyunca birbirine bağlı bir yol ağı oluşturmak için birbirleriyle bağlantı kurdular. Bunların hepsi eylem halindeki özel girişimin bir sonucu.
Rothbard, on dokuzuncu yüzyılın başlarında Amerika Birleşik Devletleri'ndeki benzer koşulları tanımladı; burada, "Bir kez daha, özel teşebbüs, yol inşa etme ve mülkiyet konusunda hükümetin geriye dönük operasyonlarından üstün olduğunu kanıtladı."1
Sonuç
Profesör Walter Block şöyle yazdı: “Yollarda serbest bir piyasayı savunurken… sadece ulaşım konusunda özgün bir şey olmadığını, doğal olarak kabul ettiğimiz ekonomik ilkelerin, pratik olarak insan deneyiminin diğer tüm alanlarında olduğu gibi burada da geçerli olduğunu tartışacağız.
Büyük olasılıkla, Londra'nın trafik sorunları, hükümet sisteminin doğasında bulunan ters teşvikler nedeniyle, Belediye Binası'ndaki kaçınılmaz planlama hatalarının doğrudan bir sonucudur. Özel teşebbüse bir şans vermenin zamanı geldi. Muhtemel sonuç, daha düşük maliyetle, daha az kaynak israfı ile daha verimli bir ulaşım ağı olacak ve böylece daha düşük vergiler, daha küçük bir hükümet ve artan ekonomik refahın önünü açacaktır.
1. Ibid., p 265 [additional sources provided by Rothbard: George Rogers Taylor, The Transportation Revolution, 1815 – 1860 (New York: Rinehart, 1951), pp 22 – 28; W. C. Wooldridge, Uncle Sam the Monopoly Man, pp 128 – 36
Yazar: Lee Friday
Çevirmen: Atilla Seyid
Bu yazı mises.org sitesinin “Government Road Management: Is There a Better Way?” başlıklı yazısının çevirisidir.
