Enflasyonun etkilerini anlamak için, enflasyonun fiyatlarda bu şekilde genel bir artış olmadığını, para arzında bir artış olduğunu ve daha sonra mal ve hizmetlerin fiyatlarında genel bir artışı harekete geçirdiğini anlamak yararlı olacaktır.
Sabit bir para stoku durumunu düşünün. İnsanlar bazı mal ve hizmetlere olan taleplerini artırdıklarında, bu mal ve hizmetlere para tahsis edilecektir. Buna karşılık, bu mal ve hizmetlerin fiyatları muhtemelen artacaktır - bunlara daha fazla para harcanacaktır.
Değişmeyen bir para stoğumuz olduğundan, artık diğer mal ve hizmetlere daha az para tahsis edilebilir. Bir malın fiyatının, mal için harcanan para miktarı olduğu göz önüne alındığında, bu, diğer malların fiyatlarının düşeceği, yani bunlara daha az para harcanacağı anlamına gelir.
Fiyatlarda genel bir artış olması için para stokunda bir artış olması gerekir. Daha fazla para ve para talebinde bir değişiklik olmamasıyla, insanlar artık tüm mal ve hizmetlere daha büyük miktarda para tahsis edebilir.
Mises in Economic Freedom and Interventionism'e göre,
Bu terim her yerde ve özellikle bu ülkede her zaman kullanıldığı için, dolaşımdaki para ve banknot miktarının ve çeke konu banka mevduatı miktarının artırılması anlamına gelmektedir. Ancak bugün insanlar "enflasyon" terimini enflasyonun kaçınılmaz sonucu olan, yani tüm fiyatların ve ücret oranlarının yükselme eğilimi olan fenomeni ifade etmek için kullanıyorlar. Bu içler acısı kafa karışıklığının sonucu, fiyatlar ve ücretlerdeki bu artışın nedenini ifade edecek hiçbir terimin kalmamasıdır. Şimdiye kadar enflasyon denen olguyu ifade edecek herhangi bir kelime artık yok.
Enflasyon, yeni yaratılan itibari paranın son alıcılarının yoksullaşırken, bu paranın ilk alıcılarının zenginleştiği bir süreçtir. Bu yoksullaşma süreci, para arzındaki artışın bir sonucu olarak harekete geçmektedir.
Bu artış hiçbir şeyin değiş tokuşunu harekete geçirir. Bu, yeni oluşturulan paranın son alıcılarından ilk alıcılara gerçek tasarrufların saptırılması anlamına gelir.
Şimdi, para arzının büyüme hızı yüzde 10, mal ve hizmet üretiminin büyüme hızı da yüzde 10 ise, bu mal ve hizmetlerin fiyatları ortalama yüzde 0 artacaktır. Popüler düşüncede bu, sanki burada enflasyon yokmuş gibi görülecektir.
Ancak enflasyonun para arzında bir artış olduğunu bilerek, enflasyon oranının yüzde 10 olduğu açıktır. Burada önemli olan mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişiklikler değil, para arzındaki artış. Bu artış yoksullaşma sürecini harekete geçirir.
Ne Kadar Enflasyon Var?
Öyleyse enflasyonun şu anki durumu nedir? Tüketici Fiyat Endeksi'ndeki (TÜFE) yıllık büyüme oranıyla temsil edilen popüler düşünceye göre, enflasyon Şubat ayında yüzde 1,7 ve Mart 2020'de yüzde 1,5 iken Mart ayında yüzde 2,6 oldu. Enflasyon, Mart 2020'de yüzde 13,4 iken Mart'ta yüzde 69,2 olarak gerçekleşti. Büyük parasal artışlar, reel tasarruf oluşum sürecini zayıflattı. Sonuç olarak, işletmelerin ekonomiyi büyütme yetenekleri ciddi şekilde bozuldu.
Dahası, işletmelerin gerçek tasarrufları çeşitli üretken olmayan hükümet projelerine yönlendiren devasa hükümet harcamaları nedeniyle işletmelerin ekonomiyi büyütme yetenekleri daha da zayıfladı. Devlet harcamalarının yalnızca yakın vadede güçlenebileceğini unutmayın. Bu muazzam mali ve parasal harcamalar nedeniyle, gerçek tasarruf havuzu - ekonomik büyümenin kalbi - ciddi bir sorun yaşayabilir.
Bu nedenle, reel tasarruf havuzundaki olası bir düşüşün önümüzdeki ekonomik faaliyeti önemli ölçüde zayıflatması beklenmektedir; daha sonra, bankaların varlıklarının kalitesi muhtemelen kötüleşecektir. Bu nedenle, bankaların enflasyonist kredilerinin yıllık büyüme oranı veya “göze batmadan” borç verme gözle görülür bir şekilde zayıflayacak ve böylece para arzının büyüme hızı üzerinde baskı oluşturacak. Bunun nedeni, banka varlıklarının kalitesi düştükçe ve potansiyel borçlular değerde düştükçe, bankaların daha az borç vermesi ve para arzı üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturmasıdır.
Para arzı yıllık büyüme oranının bir önceki aya göre yüzde 79.1'den Mart ayında yüzde 69.2'ye düştüğünü unutmayın. Finansal bir balonun ortasında - muhtemelen şimdi olduğu gibi - para arzının büyüme hızındaki hafif bir yumuşama bile ölümcül olabilir.
Not: Bu grafik, TMS para arzı ölçüsündeki değişiklikleri gösterir.
Bunun nedeni, kabarcık faaliyetlerinin kendi ayakları üzerinde duramamasıdır; servet üreticilerinden gerçek tasarrufları kendilerine yönlendiren para arzındaki artışlardan desteğe ihtiyaç duyarlar. Ayrıca, gerçek tasarruf havuzundaki olası düşüşün arkasındaki ana nedenin, para arzında eşi görülmemiş artışlar ve devasa hükümet harcamaları olduğunu bir kez daha not edin. Reel tasarruf havuzu büyümeye devam ederken, muazzam para arzı artışını, mal ve hizmet fiyatlarının büyüme oranındaki artış eğilimi izlemesi muhtemeldir. Bu önümüzdeki yılın başlarında başlayabilir. Bununla birlikte, gerçek tasarruf havuzu azalmaya başladığında - muazzam parasal pompalama ve umursamaz mali politikalar nedeniyle - çeşitli balon aktiviteleri dibe vuracak. Bunun da ekonomik faaliyette ve para arzında büyük bir düşüşe neden olması muhtemeldir.
İronik bir şekilde, para arzı büyümesi şu anda muazzam olsa da, olası balon faaliyetlerinin bir sonucu olarak mal ve hizmetlerin fiyatları önümüzdeki yıllarda gerçekten düşebilir. Yani, endüstri balonları patladıkça deflasyon gelecektir. Bu, 2022'nin ikinci yarısı kadar erken bir zamanda gerçekleşebilir. Yine de, deflasyon olasılığı, gerçek tasarruf havuzunun düşüp düşmediğine bağlıdır ve bu, herkesin bildiği gibi gözlemlenmesi zordur.
Yazar - Frank Shostak
Bu yazı mises.org sitesinin ''Boom to Bust: How Inflation Turns into Deflation'' adlı yazının çevirisidir.
