Borsa tüm zamanların en yüksek seviyesinde ve FED tarafından sonsuz gibi görünen "serbest likidite" sağlanırken, çoğu insanın şu anda hayal edebileceği en son şey, özellikle 1930'lardaki Büyük Buhran'dan bu yana daha da kötü olacak büyük bir ekonomik durgunluk.
Ancak bu yazıda detaylandıracağımız gerçekler, bunun tamamen mümkün olduğunu gösteriyor. Bu olağanüstü bir açıklama ama olağanüstü zamanlarda yaşıyoruz!
İşte bir sonraki durgunluğun 2008-09 Büyük Durgunluğundan daha kötü olabileceğine inanmak için dört temel neden - ki bu da onu 1930'lardan bu yana en kötüsü yapacak.
Sebep No. 1: Aşırı Yüksek Varlık Değerlemeleri
Bilgili yatırımcılar, şu anda büyük ve kalıcı merkez bankası para yaratmanın yönlendirdiği bir “(everything bubble)” içinde olduğumuzu biliyorlar.
Örneğin, Warren Buffett'ın favori değerleme ölçüsü - ve gelecekteki uzun vadeli borsa getirilerini en iyi tahmin eden - aşağıda gösterilen borsa kapitalizasyonunun GSYİH'ye oranıdır. Bu ölçüme dayanarak, hisse senetleri 2000'deki teknoloji balonunun zirvesi sırasında önceki tüm zamanların en yüksek seviyesinden yüzde 30 daha yüksek işlem görüyor! Bu oranın Mart 2009'da borsa dip seviyesinde ulaştığı seviyelere geri dönmesi için hisse senetlerinin yüzde 60'ın üzerine düşmesi gerekecekti.
Kaynak: FRED, with annotations by BullAndBearProfits.com.
Emlak da pahalı. S&P/Case-Shiller 20-Şehir Konut Fiyat Endeksi'nin aşağıdaki grafiğinde gösterildiği gibi, ev fiyatları şu anda 2006'daki konut balonunun zirvesinde olduğundan yüzde 27 daha yüksek!
Kaynak: FRED, with annotations by BullAndBearProfits.com.
Sebep No. 2: Zayıf Ekonomik Temeller
ABD ekonomisi eskisi kadar güçlü değil. Bunun, covid pandemisinin ardından kesinlikle doğru, hatta son yirmi yıldır daha da doğru bir sonuç olduğunu biliyoruz. Son yıllarda ekonomiye yapılan tüm vergiler, düzenlemeler ve diğer hükümet müdahaleleri, bir sonraki durgunluğu daha da kötüleştirecek kadar daha zayıf ve daha kırılgan bir ekonomi yarattı.
Aşağıdaki endüstriyel üretim grafiği, 2000 zirvesinden sadece yüzde 8 daha yüksek ve 2007 zirvesinden yüzde 1 daha düşük olduğunu gösteriyor. Son yirmi yılda neredeyse düzleşti. Bu, 1920'den 2000'e kadar sanayi üretimindeki yıllık yüzde 3,9 büyümeden çok daha zayıf.
Kaynak: FRED, with annotations by BullAndBearProfits.com.
Sebep No. 3: Aşırı Borç Düzeyleri
Aşağıdaki grafik, ABD toplam borç-GSYİH oranının, Büyük Durgunluk öncesindeki yüksek seviyelerden bile daha yüksek olan 3,8 (veya yüzde 380) ile tüm zamanların en yüksek seviyelerine yakın olduğunu gösteriyor. Küresel borcun GSYİH'ye oranı da yüzde 300'ün üzerinde rekor düzeyde yüksek seviyelerde ve ABD federal borcunun GSYİH'ye oranı yüzde 125.
Kaynak: FRED, with annotations by BullAndBearProfits.com.
Aşırı borç, önceden hiç yoktan para yaratılması nedeniyle tarihteki her finansal krizde sorun olmuştur, bu nedenle bir sonraki eşi görülmemiş yüksek borç seviyeleri göz önüne alındığında, bir sonraki tarih kitaplarından biri olmayı vaat etmektedir. Borç tasfiyesi ve temerrütler, Büyük Durgunluk'ta ve hatta Büyük Buhran'da gördüğümüz gibi, deflasyona yol açacaktır.
Sebep No. 4: Sınırlı Politika Seçenekleri
Büyük Durgunluğun sona ermesinden bu yana geçen on iki yıl içinde ekonomik büyüme için birincil durum, Federal Rezerv tarafından görünüşte sonsuz miktarlarda sağlanan “serbest likidite” olmuştur. Sanki para gerçekten ağaçlarda yetişmiş gibi!
Ancak yoktan var edilen para, yaşam standartlarını iyileştiren yeni mallar ve hizmetler yaratmaz. Öyle olsaydı, Zimbabve gibi bir yer dünyanın en zengin ülkesi olurdu. Ancak, yeni yaratılan para, finansal varlıklara akabilir, bu da değerleme seviyelerinin neden bu kadar yüksek olduğunu açıklamaya yardımcı olur.
Aşağıdaki grafik, bu Avusturya ekonomi okulu tanımıyla tutarlı olan en iyi para arzı ölçüsü olan “Avusturya” para arzını (AMS) göstermektedir (ancak sınırlı kullanım nedeniyle Fed'in veri tabanında durdurulan seyahat çeklerini artık içermemektedir). AMS, Şubat 2020'den bu yana yüzde 40 arttı ve Haziran 2009'da sona eren Büyük Durgunluktan bu yana yüzde 225 gibi şaşırtıcı bir artış gösterdi!
Kaynak: Chart courtesy of FRED, with annotations by BullAndBearProfits.com.
Bu, Ekonomist Murray N. Rothbard'ın o dönemin kesin tarihi olan America’s Great Depression (Amerika'nın Büyük Buhranı) ayrıntılı olarak açıklandığı gibi, Kükreyen Yirmilileri yönlendiren ve nihayetinde 1930'ların Büyük Buhranı'na yol açan para arzı büyümesinin çok üzerindedir. Bu kitapta, boom and bust(ani yükseliş ve düşüş) iş döngüsünün nedenini açıkladı:
“Boom-Bust(ani yükseliş ve düşüş)” döngüsü, piyasaya parasal müdahale, özellikle de iş dünyasına banka kredisi genişlemesi ile yaratılır… Banka kredisi genişlemesi, iş döngüsünü tüm aşamalarında harekete geçirir: para arzının genişlemesi ile işaretlenen enflasyonist patlama ve kötü yatırım; kredi genişlemesi sona erdiğinde ve kötü yatırımlar belirginleştiğinde ortaya çıkan kriz; ve depresyondan kurtulma, ekonominin tüketici isteklerini tatmin etmenin en verimli yollarına geri dönmesi için gerekli uyum süreci.
Tüm bu para yaratma, Fed'in aşağıda gösterildiği gibi federal fon oranını yalnızca yüzde 0,1 olarak hedeflemesini sağladı. Bu, bazı ülkelerde hüküm süren negatif faiz oranlarının üzerinde olsa da, özellikle enflasyonun şu anda yüzde 5'in üzerinde olmasıyla birlikte, bir resesyonu önlemek için Fed'in faiz oranlarını düşürmesi için fazla yer bırakmıyor. Ve grafiğin gösterdiği gibi, Fed önceki üç durgunluk boyunca oranları düşürdü ve ekonomi Fed'den daha büyük olduğu için onları durduramadı. Bu, ekonomiyi potansiyel olarak onu koruyacak “güvenlik ağları” olmaksızın bir sonraki krize karşı çok savunmasız bırakır.
Kaynak: Chart courtesy of FRED, with annotations by BullAndBearProfits.com.
Son olarak, federal bütçe açıklarının herhangi bir kanıt veya onu destekleyecek mantıklı bir teori olmamasına rağmen bir resesyonu önleyebileceği dogmasına hâlâ inanan Keynesyen ekonomistler için, mevcut federal bütçe fazlası/açığı-GSYİH oranı yüzde 15'lik İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana görülen en kötü orandır. Aşağıda gösterildiği gibi. Rekor seviyedeki devlet borç seviyeleri ve açıkları göz önüne alındığında, tahvil yatırımcıları ne kadar daha fazla açık harcaması finanse etmeye istekli olacak? Ve açıklar Büyük Durgunluğu engellemediğine göre ne işe yarayacak?
Kaynak: Chart courtesy of FRED, with annotations by BullAndBearProfits.com.
Çözüm
Davamızı kanıtlamak için söylenebilecek daha çok şey var, ancak umarım bu makalede sunulan gerçekler, insanların ekonomideki mevcut riskleri anlamaları için yeterlidir. Potansiyel büyüklüğü göz önüne alındığında, bir sonraki durgunluğun kesin zamanlaması bilinmemekle birlikte, şimdi insanların buna hazırlanmaya başlama zamanı.
Yazar - Jon Wolfenbarger
Çevirmen - xxx
Bu yazı mises.org sitesinin ''Four Reasons the Next Recession Will Be Worse Than the Last One'' adlı yazının çevirisidir.