Çoğu insan için “enflasyon” yaygın yükselen fiyatları ifade eder. Ekonomistler, teknik doğruluk açısından "enflasyonun" artan bir para arzı anlamına geldiğini uzun süredir tartışıyorlar. Açıkçası, çoğu insan para arzına ne olduğunu umursamıyor, ancak ödedikleri fiyatları çok önemsiyorlar, bu yüzden öncelikle bugün Amerikalıların ödediği hızla yükselen sayısız fiyatlara odaklanacağım.
Aşağıda mevcut enflasyonun birkaç örneği verilmiştir:
Mısır, soya fasulyesi ve buğday, Ocak 2020'de kile başına yaklaşık 3,80 $'dan yaklaşık 6,75 $'a yükselen mısırla birlikte, birkaç yılın en yüksek seviyelerinde işlem görüyor. Tavuk kanatları tüm zamanların rekor seviyelerinde. Yemek yemek daha pahalı hale geliyor.
Bakır fiyatları tüm zamanların en yüksek seviyesine yükseldi. Çelik de kısa süre önce 2008'de belirlenen %35 oranı üzerinde fiyatlarla işlem gördü. Belki de en ünlüsü, kereste fiyatı 2020'nin başından bu yana neredeyse dört katına çıktı ve 2021 ocak ayından bu yana neredeyse iki katına çıktı.
Doğal olarak hammadde fiyatlarının artmasıyla birlikte mamul mal fiyatları da yükseliyor. Bu, özellikle mevcut evlerin medyan fiyatının Mart ayında bir önceki yıla göre %17,2'lik bir artışla 329.100 $'a yükseldiği konut piyasasında dikkat çekiyor.
Sürüş maliyeti de artıyor. The Wall Street Journal'da yer alan J.D. Power'a göre, ortalama kullanılmış araba fiyatı %16.7, yeni araba fiyatları ise Ocak ayından bu yana %9.6 arttı.
Öyleyse, henüz depresyonda mısın? Belki de Sam Amca'nın fiyat artışlarının (en azından ilk bakışta) daha az sarsıcı göründüğü resmi fiyat endekslerinde biraz rahatlayabilirsiniz. Ancak, en yaygın olarak belirtilen enflasyon göstergesi olan Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE), sizin ve benim satın aldıklarımızla genellikle çok az ilişkisi olan efsanevi bir "kentsel mal sepeti" temelinde hesaplandığını unutmayın. Gıda ve enerji hariç TÜFE Mart'ta “sadece” %0,9 arttı. Kulağa pek hoş gelmiyor ama bu, hatırlayamayacak kadar genç olanlarınız için yıllık enflasyonun %10,32 olduğu 1981'den bu yana en büyük bir aylık artıştı. Genel olarak tüketici fiyatlarındaki artışlardan önce gelen Üretici Fiyat Endeksi'ne (ÜFE) gelince, Çalışma Bakanlığı'na göre 2010'dan bu yana en yüksek oranda artıyor.
Federal Rezerv (Fed), halka mevcut enflasyonun geçici olduğuna ve kontrol altında tutulduğuna dair güvence verdi. Geleceği Fed yetkilileri kadar bilmiyorum ama onların güvenini paylaşmıyorum. Şüpheliyim çünkü: ilk olarak, kurulduğundan beri Fed, Kongre tarafından kendisine verilen görevlerin herhangi birini yerine getirme konusunda korkunç bir geçmişe sahip; ikincisi, Fed'in veya başka herhangi bir kuruluşun milyonlarca fiyatı kontrol etmesi ve dolayısıyla enflasyon oranını kontrol etmesi imkansızdır (aksine inanmak, merkezi bir planlamacının kibiridir).
Trajik bir şekilde, Fed yıllardır enflasyonu yıllık %2'ye çıkarmaya çalışıyor. Merkez bankamızın kasten paramızın değerini düşürmeye çalışması ne kadar tuhaf. Yılda %2 olan para, 35 yılda satın alma gücünün yarısını kaybeder. Bu, yuvadaki yumurtanızın yarısı olur, Millennials!
Bugünkü enflasyon zaten sorunlu. Daha yüksek bir yaşam maliyeti en çok en yoksul Amerikalılara düşüyor. Gelecekteki fiyatlar hakkındaki mevcut belirsizlik göz önüne alındığında, çok sayıda işletme ne kadar üreteceklerini belirlemekte zorlanıyor ve bu nedenle aşırı veya eksik üretim yapma olasılıkları daha yüksek. Ayrıca, enflasyon yabancıların dolara olan güvenini kaybetmesine neden olursa, dolardan, başlıca küresel rezerv para birimi olma statüsünü sona erdirebilecek ve böylece doların satın alma gücünde daha da keskin bir düşüşü tetikleyebilecek bir çıkış olabilir.
Dolar miktarı, son 17 ayda (çoğunlukla federal hükümetin akıllara durgunluk veren harcamaları nedeniyle) şimdiden %32.9 arttı. Beklenen ve zaten itiraz edilebilir olan %2'den daha yüksek uzun süreli enflasyonun kaçınılmaz olduğu bir devrilme noktasını geçmiş olabiliriz.
Sıkı durun millet. Önümüzdeki aylarda zorlu bir yolculuğa çıkabiliriz.
Yazar - Mark Hendrickson Çeviren
Bu yazı mises.org sitesinin ''The Worst-Kept Secret in America: High Inflation Is Back'' adlı yazının çevirisidir.
Comments